Niepokojące sygnały z zakresu mowy - logopedyczne:

• Do końca 1 roku życia dziecko nie kieruje wzroku za twarzą rodzica, rzadko gaworzy, często, jednostajnie i długo płacze. Maluch nie uśmiecha się i nie próbuje naśladować głosu mamy gruchającej przed jego twarzą. Nadal oddycha ciągle przez usta, nadmiernie ślini się, ma trudności z żuciem i połykaniem pokarmów, krztusi się.
• Do końca 2 roku życia dziecko unika kontaktu wzrokowego z osobami najbliższymi, nie wypowiada prostych słów, np. mama, tata, daj, nie. Nie reaguje na zadawane pytania na przykład „Gdzie jest lala?”, „Gdzie jest mama?” Nie wykonuje prostych poleceń na przykład „Daj misia”, „Pokaż gdzie masz oko?” Dziecko nie potrafi wskazać podstawowych części ciała. Nie rozumie najprostszych instrukcji typu: zrób pa-pa. Nie naśladuje odgłosów z otoczenia, czyli niewiele mówi. Nie potrafi dmuchać, porozumiewa się z otoczeniem za pomocą gestu i mimiki.
• Do końca 3 roku życia nie patrzy na osoby, które do niego mówią. Nie nazywa podstawowych przedmiotów z otocznia. Nie wypowiada prostych zdań, czyli nie łączy dwóch lub trzech wyrazów w wypowiedź. Porozumiewa się tylko za pomocą pojedynczych słów. Nie potrafi skupić uwagi, podczas gdy czytamy mu książeczkę lub opowiadamy prostą historyjkę. Mowa jego jest bardzo niewyraźna, niezrozumiała dla otoczenia. Dziecko nie mówi głosek: „l, k, g, f, w, ś, ź, ć, dź”. Wsuwa język miedzy zęby w trakcie oglądania bajek albo w czasie rozmowy z Wami.
• Do końca 6 roku życia dziecko ma problemy z płynnym wypowiadaniem się. Nie nawiązuje kontaktów z rówieśnikami i nie patrzy na ludzi podczas rozmowy. Mówi zdecydowanie mniej wyraźnie niż rówieśnicy, tzn. trudno go zrozumieć. Często ma otwartą buzię lub nadmiernie się ślini. Ma problem z zadawaniem pytań, odpowiadaniem na nie czy opowiadaniem prostej historyjki. Nie buduje wypowiedzi wielozdaniowej. Wypowiada się wyłącznie pojedynczymi słowami lub prostymi krótkimi zdaniami. Głoski dźwięczne zastępuje bezdźwięcznymi na przykład zamiast „buty” mówi „puty”. Nie wymawia głosek „sz, ż, cz, dż”, czyli sepleni, nie wymawia głoski „r” albo zastępuje ją głoską „l” lub „j”.

Kiedy kłopot pojawi się w mowie dziecka:

• Dziwne zachowania dziecka: Wyrywanie sobie włosów, uderzanie głową w podłogę, jąkanie, obgryzanie paznokci, kiwanie się, dotykanie narządów płciowych - takie zachowania dziecka często niepokoją rodziców.
• Pojawiająca się agresja: Bije kolegów, zabiera zabawki, podnosi rękę na mamę - awanturnik może mieć trzy, nawet dwa latka i wszystko w porządku, jeśli jego złość szybko mija.
• Dziecko przestaje słuchać dorosłych: Rzuca się po ziemi i krzyczy, jest nieposłuszne, odmawianie jedzenia, buntuje się, upiera przy swoim, dezorganizuje życie rodzinne i wymyka się spod kontroli rodzicielskiej. Dziecko zaczyna terroryzować cały dom, domagając się natychmiastowego zaspokajania wszystkich swoich potrzeb, a rodzice nie radzą sobie z odmawianiem.
• Gdy pojawia się zazdrość: a na świat przychodzi brat czy siostra, starsze dziecko nie może sobie poradzić z faktem bycia drugim w kolejności do uczuć. Pojawiają zachowania skrajne, niepokój, manifestacja złości, Na początku, radość miesza się z niepokojem, a następnie rywalizacja o rodziców. Niektóre dzieci stają się wrogo nastawione - szczypiąc, szarpiąc, drapiąc, gryząc, wpadają w histerię, czyniąc spustoszenie w rodzinie. Nadto, mogą pojawić się: moczenie nocne, tiki, lęki, odmowa chodzenia do przedszkola, szkoły lub cofanie w rozwoju.
• Gdy dziecko zaczyna się bać: ciemności, zamkniętego pokoju, nie zasypia lub śpi płytko. Niechętnie pozostaje sam lub z osobą poza rodziny. Unika kontaktów z rówieśnikami, nie bawi się a najczęściej przebywa na rękach u rodzica lub tylko w jego otoczeniu.

Należy bezwzględnie skonsultować dziecko gdy:

• brało ono udział w katastrofie, np. pożarze, wypadku samochodowym, powodzi
• przeżyło śmierć bliskiej mu osoby
• było krzywdzone
• przeżywa rozwód lub rozstanie rodziców
• wychowuje się w rodzinie alkoholowej
• gdy występowało ryzyko okołoporodowe (nieprawidłowy przebieg ciąży, powikłany poród, objawy neurologiczne)
• przez dłuższy czas wykazuje niepokojące objawy somatyczne, np. zaczęło się moczyć, zanieczyszcza się lub odwrotnie - ma problemy z wypróżnianiem, tiki, często budzi się w nocy i jest niespokojne lub ma kłopoty z zasypianiem, przestało jeść, bądź ma wilczy apetyt
• w zabawach powtarza sceny seksualne, mówi o podejrzanych zachowaniach ludzi
• sprawia duże trudności wychowawcze
• rozwija się wolniej niż jego rówieśnicy (np. dużo słabiej mówi, nie pamięta wierszyków, piosenek, ma kłopoty z liczeniem)
• unika kontaktu z ludźmi, również bliskimi
• niepokoi rodziców nietypowym zachowaniem

Wówczas wskazana jest porada lub konsultacja specjalistyczna u terapeuty zdrowotnego, który zdiagnozuje problem i zastosuje adekwatną do potrzeb metodę pracy i terapii z dzieckiem.